Κυπριακή φορολογική μεταρρύθμιση

Σε συνέντευξή του στις αρχές Μαρτίου 2024, με αφορμή τη συμπλήρωση ενός έτους στην εξουσία, ο Πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Χριστοδουλίδης περιέγραψε τα σχέδια για μια συνολική φορολογική μεταρρύθμιση, με έμφαση στην ενθάρρυνση της επιχειρηματικότητας, την ανακούφιση των νοικοκυριών και τη διασφάλιση της δημοσιονομικής ουδετερότητας. Σημειώνοντας ότι η τελευταία φορολογική μεταρρύθμιση εφαρμόστηκε το 2002, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης τόνισε τη σημασία της συνεργασίας μεταξύ της κυβέρνησης και του ιδιωτικού τομέα.

Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης υπογράμμισε επίσης την ενεργή στάση της κυβέρνησης για τη δημιουργία της Ενιαίας Εποπτικής Αρχής για τον τομέα των καταπιστευτικών υπηρεσιών, με εντολή του Υπουργικού Συμβουλίου της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία θα λειτουργεί υπό την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου (ΕΚΚ) σε συνεργασία με τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο και το Συνδέσμο Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου (ΣΕΛΚ), ως μέρος των κυβερνητικών προσπαθειών για τη δημιουργία ενός ισχυρότερου εποπτικού πλαισίου για τη ρύθμιση των εταιρειών που παρέχουν διοικητικές υπηρεσίες.

Μετά την ενημέρωση για την πορεία της φορολογικής μεταρρύθμισης που πραγματοποιήθηκε στις 28 Μαρτίου 2024 στο Προεδρικό Μέγαρο, ο Υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνός δήλωσε: «στόχος αυτής της φορολογικής μεταρρύθμισης είναι να ενθαρρύνει την επιχειρηματικότητα, να ανακουφίσει τα νοικοκυριά, να έχει έντονο κοινωνικό στοιχείο και να συμβάλει στην ισοκατανομή του εισοδήματος», προσθέτοντας ότι η φορολογική μεταρρύθμιση στοχεύει στην αντιμετώπιση κάθε φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής και θα είναι δημοσιονομικά ουδέτερη. Επιπλέον, οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις ευθυγραμμίζονται με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, με 2 νέα νομοσχέδια που πρότεινε το Υπουργείο Οικονομικών στις 26 Μαρτίου 2024 για την προώθηση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, εισάγοντας φόρο στα ενεργειακά προϊόντα και φόρους διαμονής.

Σχέδιο φορολογικής μεταρρύθμισης: ολοκληρωμένος φορολογικός μετασχηματισμός

Ο οικονομολόγος Γιώργος Συρίχας, εκ μέρους του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών (ΚΟΕ) του Πανεπιστημίου Κύπρου (που έχει αναλάβει το έργο της φορολογικής μεταρρύθμισης), δήλωσε ότι οι πρώτες 6 φάσεις (από τις 15) της φορολογικής μεταρρύθμισης βρίσκονται κοντά στην ολοκλήρωση, προσθέτοντας ότι «ο Πρόεδρος μοιράστηκε μαζί μας πώς βλέπει τη φορολογική μεταρρύθμιση και είπε ότι αναμένει να συμβάλει στην ανταγωνιστικότητα της κυπριακής οικονομίας, να είναι ένα σύστημα φιλικό προς τις επενδύσεις. Ο Πρόεδρος είπε ότι αναμένει από τη φορολογική μεταρρύθμιση να διατηρήσει την κοινωνική συνοχή και αν είναι δυνατόν να μειώσει και τις ανισότητες».

Η φορολογική μεταρρύθμιση θα επικεντρωθεί στα εξής:

• Προώθηση των επενδύσεων φορολογικές πολιτικές που μειώνουν τον επιχειρηματικό κίνδυνο και ενθαρρύνουν τη χρηματοδότηση ή την ανάληψη επενδύσεων στην έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία. Περιλαμβάνεται η απλούστευση του φορολογικού συστήματος και η μείωση του φορολογικού κόστους (π.χ. κόστος συμμόρφωσης), η οποία με τη σειρά της ενθαρρύνει την καινοτομία, τις επενδύσεις και την ανταγωνιστικότητα.
• Μετατόπιση μέρους του φορολογικού βάρους από την εργασία σε άλλες μορφές φορολογίας, π.χ. κατανάλωση, πράσινη φορολογία, ακίνητη περιουσία, με στόχο την ενθάρρυνση της απασχόλησης. Η φορολογική επιβάρυνση της εργασίας στην ΕΕ είναι μέτρια υψηλότερη, σε σύγκριση με άλλες ανεπτυγμένες χώρες.
• Η πράσινη φορολογία μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην προώθηση περιβαλλοντικών στόχων και ορόσημων, επιβάλλοντας εισφορές στους ρυπαίνοντες και δίνοντας παράλληλα κίνητρα για φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές και συμπεριφορές. Σημειώνεται ότι η πράσινη φορολογία μπορεί να έχει οπισθοδρομικά αποτελέσματα, επηρεάζοντας δυσανάλογα τις ομάδες με χαμηλότερο εισόδημα. Κατά συνέπεια, πολλές χώρες εφαρμόζουν αντισταθμιστικά μέτρα για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος.
• Αντιμετώπιση της παραοικονομίας και περιορισμός της φοροδιαφυγής. Στην Κύπρο, η παραοικονομία αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό ποσοστό του ΑΕΠ, γεγονός που υπογραμμίζει τη σημασία των πρωτοβουλιών φορολογικής μεταρρύθμισης με στόχο τη μείωσή της.
• Ένα βασικό στοιχείο της φορολογικής μεταρρύθμισης περιλαμβάνει τη διασφάλιση της μεσοπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών. Εκτός από τη γενική αρχή της συγκράτησης των δαπανών και της αύξησης των εσόδων, πρέπει να λαμβάνονται δεόντως υπόψη οι δημογραφικές μεταβολές. Η γήρανση του πληθυσμού και οι αλλαγές στην αγορά εργασίας θα έχουν σημαντικό αντίκτυπο στα δημόσια οικονομικά.
• Για τη δημιουργία ενός δίκαιου και αποτελεσματικού φορολογικού καθεστώτος, ευθυγραμμισμένου με τις προτεραιότητες που περιγράφει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο στρατηγικός σχεδιασμός θα πρέπει να στοχεύει σε ένα μείγμα φορολογικής πολιτικής που θα λαμβάνει υπόψη την αποτελεσματικότητα, τις αναδιανεμητικές επιπτώσεις, καθώς και τις ανησυχίες για τη φορολογική συμμόρφωση και το διοικητικό κόστος. Η συνολική εξέταση της φορολογίας και των παροχών είναι επιβεβλημένη και απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση και όχι μια αποσπασματική ανάλυση. Ενώ η αξιολόγηση των φορολογικών προσαρμογών μεμονωμένα έχει σημασία, η ενδελεχής αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς τους και των επιπτώσεών τους στην κοινωνική δικαιοσύνη και ισότητα -παράγοντες που επηρεάζονται από ευρύτερες οικονομικές δυναμικές πέραν του φορολογικού καθεστώτος- είναι εφικτή μέσω μιας ολιστικής προοπτικής.

15 φάσεις της φορολογικής μεταρρύθμισης:

1. Μακροοικονομική ανάλυση στην Κύπρο και σε άλλες χώρες:

• • Η παραπάνω ανάλυση θα βοηθήσει στην κατανόηση των φορολογικών μεταρρυθμίσεων που υιοθετούνται από διάφορες χώρες, κυρίως στην ΕΕ.

2. Πράσινη φορολογία και αντισταθμιστικά μέτρα:

• • Στις αρχές του επόμενου έτους αναμένεται να επιβληθούν πράσινοι φόροι, μεταξύ άλλων, στα καύσιμα, το νερό. Θα εκπονηθεί μελέτη για τις οικονομικές επιπτώσεις και τις οικονομετρικές εκτιμήσεις αυτής της φορολογίας στις διάφορες εισοδηματικές τάξεις και ομάδες πληθυσμού με διαφορετικά χαρακτηριστικά και θα προταθούν τα αντίστοιχα αντισταθμιστικά μέτρα για την άμβλυνση των επιπτώσεων.

3. Παγκόσμια σημεία αναφοράς:

• • Εμπειρίες άλλων χωρών, κυρίως της ΕΕ, και ανασκόπηση της βιβλιογραφίας (με έμφαση στους διεθνείς οργανισμούς – ΕΕ, ΟΟΣΑ, Παγκόσμια Τράπεζα, ΕΚΤ).

4. Υφιστάμενο φορολογικό καθεστώς:

• • Σε συνεργασία με το Τμήμα Φορολογίας, εκπόνηση εμπεριστατωμένης ανάλυσης του υφιστάμενου φορολογικού πλαισίου- καταγραφή τυχόν αδυναμιών/ ελλείψεων/ διοικητικής επιβάρυνσης κάθε πλαισίου (νόμοι/CDP/εγκύκλιοι) για την απλούστευση του φορολογικού συστήματος.

5. Προσδιορισμός όλων των νομοθεσιών που σχετίζονται με τη φορολογία και την καταχώρισή τους:

• • Καταγραφή των επερχόμενων ευρωπαϊκών οδηγιών, των διεθνών απαιτήσεων καθώς και των αλλαγών στο φορολογικό πλαίσιο που ενδέχεται να προκύψουν, σε σχέση με το σχέδιο οικονομικής ανάκαμψης και ανθεκτικότητας και την κατηγορία των φορολογουμένων που ενδέχεται να επηρεαστούν.

6. Ποσοτική έρευνα με βάση τις πρακτικές της ΕΕ:

• • Οικονομετρικές μέθοδοι και φορολογικά μοντέλα άλλων ευρωπαϊκών κρατών, εκτίμηση των ελαστικοτήτων και των φορολογικών πολλαπλασιαστών για την κυπριακή οικονομία και σύγκριση των ευρημάτων με ορισμένες χώρες της ΕΕ.

7. Αναφορά κατάστασης σε επαγγελματικές ενώσεις/ φορείς/ συμβούλια.
8. Αξιολόγηση των πορισμάτων και προκαταρκτική διατύπωση προτάσεων για φορολογικές αλλαγές:

• • Μια πρώτη διατύπωση προτάσεων με βάση τα ευρήματα της ανάλυσης που προηγήθηκε των φάσεων 1-7.

9. Αξιολόγηση των οικονομικών επιπτώσεων της φορολογικής μεταρρύθμισης στην Κύπρο:

• • Ποσοτικοποίηση των οικονομικών επιπτώσεων με τη χρήση οικονομετρικών εργαλείων και μοντέλων (Euromod, DSGE, Input-Output, Demand System Equations κ.λπ.).

10. Καθορισμός ενός προκαταρκτικού πλαισίου με βάση τις ανωτέρω αξιολογήσεις, λαμβάνοντας υπόψη τις συστάσεις και τις θέσεις των επαγγελματικών ενώσεων/ φορέων/ συμβουλίων.
11. Έκθεση προόδου προς τις επαγγελματικές ενώσεις/ φορείς/ συμβούλια, με μια πρώτη ενημέρωση για το προτεινόμενο φορολογικό πλαίσιο.
12. Κατάρτιση της σχετικής νομοθεσίας με βάση την ανάλυση και τις αξιολογήσεις που αναφέρονται στις παραπάνω φάσεις.
13. Οριστικοποίηση του πλαισίου λαμβάνοντας υπόψη τις προτάσεις του ιδιωτικού τομέα, των επαγγελματικών ενώσεων/ φορέων/ συμβουλίων:

• • Το Υπουργείο Οικονομικών οριστικοποιεί τις αποφάσεις σχετικά με θέματα φορολογικής μεταρρύθμισης, π.χ. φορολογικοί συντελεστές και συναφείς παράμετροι- κοινή ομάδα εφαρμογής (ΚΟΕ) για τη διενέργεια συνοπτικής ποσοτικής και ποιοτικής αξιολόγησης.

14. Τελική έκθεση.
15. Οριστικοποίηση της σχετικής νομοθεσίας με βάση την τελική έκθεση.

Καθώς η Κύπρος προχωρά μπροστά, η κυβέρνηση παραμένει αφοσιωμένη στην αντιμετώπιση πιεστικών ζητημάτων, στην εφαρμογή μεταρρυθμίσεων και στην προώθηση της καινοτομίας και της βιωσιμότητας προς όφελος των πολιτών και του περιβάλλοντος.

Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε μαζί μας στο [email protected]