Από την αρχή του lockdown στην Κύπρο, στα μέσα Μαρτίου 2020, λόγω της πανδημίας COVID-19, η τεχνολογία διαδραμάτισε κρίσιμο ρόλο όχι μόνο στον περιορισμό της εξάπλωσης του κορωνοϊού, αλλά και στην αίσθηση ασφάλειας, αντοχής και συνδεσιμότητας καθ’ όλη τη διάρκεια της κοινωνικής αποστασιοποίησης.
Από τον Ιανουάριο του 2020, ο πληθυσμός της Κύπρου ανέρχεται σε 1,2 εκατομμύρια, με 1,02 εκατομμύρια χρήστες διαδικτύου, 1 εκατομμύριο ενεργούς χρήστες κοινωνικών δικτύων και 1,69 εκατομμύρια (140% του πληθυσμού) συνδέσεις κινητών τηλεφώνων. Με τη διείσδυση του διαδικτύου στην Κύπρο να φτάνει το 89%, πολλοί στράφηκαν στις διαδικτυακές αγορές και στις ηλεκτρονικές πληρωμές από την ασφάλεια του σπιτιού τους. Η JCC γνωστοποίησε μέσω του Κυπριακού Πρακτορείου Ειδήσεων ότι από τις 17 Μαρτίου 2020 έως τα τέλη Απριλίου 2020, η χρήση χρεωστικών και/ή πιστωτικών καρτών αυξήθηκε κατά 31%. Επιπλέον, τόσο η Mastercard όσο και η VISA προχώρησαν στην αύξηση του ορίου για ανέπαφες πληρωμές από 20€ σε 50€ στις αρχές Απριλίου 2020.
Πλατφόρμες και εφαρμογές που παραδίδουν τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης με επιλογή χωρίς επαφή έπαιξαν σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια του lockdown, πέραν των πολλών καταστημάτων λιανικής που εισήγαγαν δικές τους υπηρεσίες παράδοσης. Παρόλο που οι μεγάλες αλυσίδες υπεραγορών στην Κύπρο δεν μπορούσαν να προσφέρουν άμεσες υπηρεσίες παράδοσης για διαδικτυακές παραγγελίες, ορισμένες αποφάσισαν να συνεργαστούν με το Foody, όπως η Alfa Mega Supermarket, ενώ τα Debenhams συνεργάστηκαν με τη SPAR για υπηρεσίες παράδοσης και παραλαβής, αποδεχόμενες παραγγελίες είτε τηλεφωνικά είτε μέσω email. Ενώ πλατφόρμες όπως η DeliveryMan επεκτείνουν τη βάση των πελατών τους, πολλές νέες πλατφόρμες και εφαρμογές έχουν λανσαριστεί από τα μέσα Μαρτίου 2020, όπως οι Bolt Food, Portofolakis και Wolt.
Η πλατφόρμα Foody παρείχε υπηρεσίες παράδοσης για περίπου 900 επιχειρήσεις σε ολόκληρη την Κύπρο πριν από την πανδημία, η πλειονότητα των οποίων ήταν εστιατόρια και καφετέριες. Καθώς άρχισαν να εφαρμόζονται τα μέτρα του lockdown, πολλές επιχειρήσεις ανέστειλαν τη λειτουργία τους. Ωστόσο, με την εισροή νέων επιχειρήσεων και την επανενεργοποίηση των ανασταλμένων, η ομάδα της Foody (που εργάζεται εξ αποστάσεως, εκτός του προσωπικού παράδοσης) δημιούργησε μια νέα κατηγορία, «Υπεραγορές και Περίπτερα». Μέχρι σήμερα, εκτιμάται ότι 50.000 πελάτες πραγματοποιούν περίπου 100.000 παραγγελίες μέσω Foody κάθε μήνα.
| Foody | Πριν το COVID-19 | Ανασταλείσες επιχειρήσεις | Μετά το COVID-19 |
| Εστιατόρια και καφετέριες | 900* | 500* | 702* |
| Υπεραγορές και περίπτερα | 10* | – | 50* |
*εκτίμηση
Η κυβέρνηση ενίσχυσε τη στήριξη προς την κοινωνία, πέρα από τα οικονομικά πακέτα βοήθειας. Το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών ανακοίνωσε στις 6 Απριλίου 2020 ότι αναπτύχθηκε η νέα πλατφόρμα connect2cy υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εξωτερικών, για τη διευκόλυνση του προγραμματισμού και της οργάνωσης του επαναπατρισμού Κυπρίων πολιτών που παρέμεναν αποκλεισμένοι στο εξωτερικό. Όσοι επιθυμούν να επαναπατριστούν καλούνται να εκδηλώσουν ενδιαφέρον μέσω της πλατφόρμας connect2cy, www.connect2cy.gov.cy
Τα Κυπριακά Ταχυδρομεία εγκαινίασαν στις 6 Απριλίου 2020 το σύστημα Parcel24, θυρίδες 24 ωρών, προκειμένου να αποφεύγεται η φυσική επίσκεψη στα ταχυδρομεία. Τα συστημένα αντικείμενα και δέματα τοποθετούνται στο Parcel24 και οι παραλήπτες ενημερώνονται με μήνυμα στο κινητό τους, έχοντας τη δυνατότητα να τα παραλάβουν από προκαθορισμένα σημεία εντός 72 ωρών.
Το Υπουργείο Παιδείας συνεργάστηκε με το Υφυπουργείο Καινοτομίας για να υποστηρίξει όλους τους εκπαιδευτικούς και μαθητές στη διαδικασία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Ενώ η πλειονότητα των σχολείων χρησιμοποιεί την πλατφόρμα Microsoft Teams και τηλεδιασκέψεις, τα πανεπιστήμια αξιοποιούν τις ήδη υπάρχουσες πλατφόρμες τους εξ αποστάσεως μάθησης.
| 10 Μαρτίου 2020 | Το Υπουργικό Συμβούλιο εξέδωσε εντολή για το κλείσιμο όλων των σχολείων όλων των βαθμίδων. |
12 Μαρτίου 2020 | Το Υπουργείο Παιδείας ανακοίνωσε ότι κατά τη διάρκεια της αναστολής λειτουργίας των δημόσιων σχολείων, στο πλαίσιο της πρόληψης της περαιτέρω εξάπλωσης του κορωνοϊού, οι μαθητές θα λαμβάνουν ηλεκτρονικά εργαλεία για μελέτη από το σπίτι, συμπεριλαμβανομένων: – Εκπαιδευτικού υλικού, ειδικά για μαθητές της τελευταίας τάξης λυκείου, το οποίο θα αναρτάται στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας. – Ηλεκτρονικών μαθημάτων με διαδραστικό υλικό για τους μαθητές της τελευταίας τάξης. Παράλληλα έχει πραγματοποιηθεί σχετική εκπαίδευση των εκπαιδευτικών. – Ηλεκτρονικής υποστήριξης για απαντήσεις σε ερωτήσεις μαθητών σχετικά με την ύλη της τελευταίας τάξης. |
Κύριοι πάροχοι λογισμικών συνεργασίας και τηλεδιασκέψεων, όπως τα Microsoft Teams, Google Meet, Slack, Zoom, Cisco, Workplace by Facebook και GoToMeeting της LogMeIn, προσφέρουν πλέον τα προϊόντα τους δωρεάν ως απάντηση στην παγκόσμια εξάπλωση του κορωνοϊού και στην αυξημένη ζήτηση για εργασία εξ αποστάσεως, ιδιαίτερα για φορείς υγείας, εκπαιδευτικά ιδρύματα, δήμους και μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς.
Πριν από την πανδημία, η Κύπρος είχε από τα χαμηλότερα ποσοστά τηλεργασίας στην ΕΕ, μόλις 1,3% το 2019. Αν και είναι δύσκολο να εκτιμηθεί ο ακριβής αριθμός εταιρειών που εργάζονται εξ αποστάσεως, είναι ασφαλές να υποτεθεί ότι η πλειονότητα των υπαλλήλων εταιρειών που παρέχουν υπηρεσίες μη εξαρτώμενες από εξοπλισμό ή υλικό εργάζονται από το σπίτι.
Επιπλέον, η Κύπρος παρουσίασε την εθελοντική εφαρμογή εντοπισμού CovTracer, η οποία εντοπίζει άτομα που ενδέχεται να έχουν έρθει σε επαφή με φορέα του COVID-19, με στόχο την αποτροπή περαιτέρω εξάπλωσης. Η εφαρμογή αναπτύχθηκε σε συνεργασία με το Κέντρο Αριστείας RISE και το Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής και πληροί τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων (GDPR) της ΕΕ.
Σύμφωνα με το Γενικό Σύστημα Υγείας (ΓεΣΥ), άτομα που εμφανίζουν συμπτώματα COVID-19 (όπως λοίμωξη του αναπνευστικού, πυρετό, κόπωση, βήχα, μυϊκούς πόνους, δύσπνοια, φλεγμονή στο στήθος κ.λπ.) οφείλουν να επικοινωνούν τηλεφωνικά με τον προσωπικό τους ιατρό για καθοδήγηση. Από την έναρξη του lockdown, πολλοί ασθενείς επικοινώνησαν με τον ιατρό τους μέσω εφαρμογών μηνυμάτων (π.χ. Skype, WhatsApp, Viber) στέλνοντας φωτογραφίες ή βίντεο για καλύτερη επικοινωνία των προβλημάτων υγείας, αποφεύγοντας έτσι τις επισκέψεις. Το Υπουργείο Υγείας και η Εθνική Αρχή Ηλεκτρονικής Υγείας συνεργάστηκαν με το Τμήμα Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Κύπρου για την ανάπτυξη πλατφόρμας απομακρυσμένης φροντίδας, του Εθνικού Συστήματος Ηλεκτρονικής Υγείας, για τη νοσηλεία και την εξ αποστάσεως παρακολούθηση περιστατικών COVID-19. Η πλατφόρμα τέθηκε πιλοτικά σε λειτουργία στις αρχές Απριλίου 2020 στα γενικά νοσοκομεία Αμμοχώστου και Λευκωσίας, με στόχο την επέκταση σε όλα τα νοσοκομεία του νησιού και την παρακολούθηση ασθενών στο σπίτι μέσω τηλεϊατρικής.
Η εικονική πραγματικότητα χρησιμοποιήθηκε επίσης ως εξαιρετικό εργαλείο τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για την ψυχαγωγία κατά τη διάρκεια του lockdown. Αν και πολλά μεσιτικά γραφεία είχαν ήδη υιοθετήσει την εικονική περιήγηση πριν από την πανδημία, η χρήση αυτής της τεχνολογίας για να βοηθήσουν τους πελάτες τους να εξερευνήσουν ακίνητα από το σπίτι αποδείχθηκε πολύτιμη. Εταιρείες όπως οι Altamira Real Estate, Vizus Property, Cyprino Real Estates, CA Real Estate και πολλές άλλες παρουσίασαν με επιτυχία τα ακίνητά τους μέσω εικονικών περιηγήσεων στις ιστοσελίδες τους.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, μουσεία και πινακοθήκες όπως το Λούβρο, το Γκούγκενχαϊμ, το Μουσείο της Ακρόπολης και το Βρετανικό Μουσείο, καθώς και οίκοι δημοπρασιών όπως οι Saatchi Art Gallery, Christie’s και Sotheby’s, ενθαρρύνουν το κοινό να «επισκεφθεί» τα εκθέματά τους μέσω εικονικών περιηγήσεων, με ασφάλεια κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Η Κύπρος συμμετέχει επίσης σε αυτή την προσπάθεια για έμπνευση στους φίλους της τέχνης, με τη Λεβέντειο Πινακοθήκη να εγκαινιάζει το πρόγραμμα «Μένω σπίτι – Μένω με την τέχνη», καθώς και με το έργο του Κέντρου Αριστείας RISE, «Το Εικονικό Μουσείο Τροφίμων και Διατροφής της Κύπρου», που είναι πλέον διαθέσιμο παγκοσμίως.
Τέλος, η ηλεκτρονική υπογραφή θα καθιερωθεί μέσω πιστοποιημένων παρόχων υπηρεσιών εμπιστοσύνης. Πολύ σύντομα, ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού θα μπορεί να διεκπεραιώνει ψηφιακά – χωρίς φυσική παρουσία – συναλλαγές με κυβερνητικές υπηρεσίες, όπως υποβολή αιτήσεων και δικαιολογητικών, καθώς και τραπεζικές, επιχειρηματικές ή ιδιωτικές συναλλαγές με ευκολία. Ο Υφυπουργός Έρευνας, Κυριάκος Κόκκινος, ανέφερε σε πρόσφατη συνέντευξή του ότι «το κράτος ασχολείται με το τεχνικό μέρος εδώ και πέντε χρόνια, με στόχο την υλοποίηση το 2021. Η πίεση της πανδημίας μάς ώθησε να σκεφτούμε διαφορετικά και να προχωρήσουμε στην πρώτη φάση εφαρμογής».
Η δημιουργία της απαραίτητης υποδομής για τη στήριξη ενός ψηφιοποιημένου κόσμου και την παραμονή στην τεχνολογική πρωτοπορία θα είναι ουσιώδης για κάθε επιχείρηση στην Κύπρο και για το νησί συνολικά, ώστε να παραμείνει ανταγωνιστικό σε έναν κόσμο μετά το COVID-19.
Αν και ο τεχνολογικός εκσυγχρονισμός αναμενόταν να εισαχθεί σε πολλούς από τους παραπάνω τομείς στο μέλλον, ίσως μέσα στην επόμενη δεκαετία, κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει ότι η μετάβαση θα ολοκληρωνόταν και θα επιταχυνόταν μέσα σε λίγες εβδομάδες, αν όχι ημέρες.
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η τεχνολογία έχει δημιουργήσει περισσότερες θέσεις εργασίας απ’ όσες έχει καταργήσει, ενώ άλλοι το αντίθετο. Όπως κι αν έχει, πρέπει να υιοθετήσουμε μια ανθρωποκεντρική και χωρίς αποκλεισμούς προσέγγιση στη διακυβέρνηση της τεχνολογίας στο ταχέως μεταβαλλόμενο περιβάλλον μας.
BSc MSc ACA ADIT
