COVID-19: Ποιες θέσεις εργασίας δεν επιστρέφουν μετά την πανδημία;

Ενώ οι ηγέτες της αγοράς και οι σημαντικότεροι παράγοντες της παγκόσμιας οικονομίας, όπως η Apple, η Microsoft και το Facebook, έχουν παροτρύνει το προσωπικό τους να εργάζεται από το σπίτι κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού, και σε ορισμένες περιπτώσεις – όπως το Google, το Twitter και το Square – επ’ αόριστόν, η πλειοψηφία της παγκόσμιας οικονομίας εξαρτάται και επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την τοποθεσία και λαμβάνει συνολικά ένα πολύ έντονο χτύπημα.

Σύμφωνα με τον καθηγητή Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, Nicholas Bloom, το 60% της μείωσης της απασχόλησης που προκαλείται από το COVID-19 αναμένεται να είναι προσωρινό, ενώ το 40% προβλέπεται ότι θα είναι μόνιμο. Ο κορονοϊός αλλάζει μόνιμα την αγορά εργασίας, από την εξάλειψη εκατομμυρίων θέσεων εργασίας παγκοσμίως, μέχρι και τη δημιουργία θέσεων εργασίας που δεν υπήρχαν ποτέ πριν από την πανδημία. Τώρα, για κάθε 10 θέσεις εργασίας που χάνονται, δημιουργούνται 3 καινούργιες – ενώ οι Nordstrom, Macy’s, Bloomingdale’s, Saks Fifth Avenue και Neiman Marcus κλείνουν πολλαπλές τοποθεσίες, οι Walmart και Amazon προσλαμβάνουν χιλιάδες καινούργιους υπαλλήλους – συγκεκριμένα, η Αμαζον αναμένεται να δημιουργήσει 175,000 νέες θέσεις εργασίας κατά τη διάρκεια της καραντίνας. Σε τομείς που έχουν καλή απόδοση, π.χ. βασικά είδη λιανικής, τραπεζικές και χρηματοοικονομικές εξυπηρετήσεις, τηλεπικοινωνία, εξυπηρέτηση πελατών, δημόσια υγεία και κυβερνητικός κλάδος, υγειονομική περίθαλψη και φαρμακευτικά προϊόντα, τεχνολογία και πληροφορική, καθώς και ειδήσεις και εκδωτική, δημιουργούνται νέα, επιπρόσθετα επαγγέλματα – ιχνηλάτες επαφών, COVID-19 εξεταστές, COVID-19 φροντιστές υγείας, ελεγκτές θερμοκρασίας, κατασκευαστές μάσκας προσώπου, κατασκευαστές και εγκαταστάτες προστατευτικών διαχωριστικών και φραγμών, και ειδικοί τεχνολογικής υποστήριξης για τους χρήστες του Zoom. Ωστόσο, τι θα συμβεί με τις 10 θέσεις εργασίας που χάνονται;

Ενώ ορισμένα επαγγέλματα μπορούν να μετατραπούν, για παράδειγμα – από έναν φύλακα ασφαλείας έως έναν ελεγκτή θερμοκρασίας, άλλοι θα καταστραφούν. Σύμφωνα με την The Harris Poll έρευνα , θα χρειαστούν 4-6 μήνες για να ξαναταξιδέψουμε με αεροπλάνο και να μείνουμε σε ξενοδοχείο, και τουλάχιστον ένα χρόνο για να πάμε κρουαζιέρα. Από οικονομική άποψη, αυτό σημαίνει ότι κατά τη διάρκεια του 2020, 4.72 δισεκατομμύρια υπολογιζόμενων επιβατών παγκοσμίως θα είχαν δημιουργήσει εκτιμώμενα έσοδα μέχρι και $581 δισεκατομμυρίων στην εναέρια κυκλοφορία επιβατών, αφήνοντας έτσι μια εκτιμώμενη απώλεια εσόδων αεροπορικών εταιρειών ύψους $314 δισεκατομμυρίων. Η παγκόσμια τουριστική αγορά προβλέπεται ότι θα χάσει 100.8 εκατομμύρια θέσεις εργασίας παγκοσμίως το 2020 λόγο του COVID-19, με τη μεγαλύτερη απώλεια στην περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού, χάνοντας περίπου 63.4 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας αναμένει απώλεια 12 εκατομμυρίων εργαζόμενων με πλήρη απασχόληση σε υπηρεσίες στέγασης και τροφίμων, της παραγωγής και βιομηχανίας, το λιανικό εμπόριο και τη διοίκηση επιχειρήσεων στην Ευρώπη το 2020, ενώ το Γραφείο Στατιστικής Εργασίας των ΗΠΑ αναφέρει ότι το τρέχων ποσοστό ανεργίας πλησιάζει το 20%, παρά το 14.7% που αναφέρθηκε προηγουμένως.

Ιστορικά, κάθε ύφεση πιθανώς θα προκαλέσει πρόοδο στον αυτοματισμό της εργασίας – κάθε κρίση έχει την μεγαλύτερη επίπτωση στις εύκολα αυτοματοποιούμενες θέσεις εργασίας, με αποτέλεσμα την υλοποίηση μονίμων αλλαγών στις επιχειρήσεις σε μεγάλη κλίμακα. Η εφεύρεση, ευημερία και τα πλούτη άνευ προηγούμενου – ως άμεσο αποτέλεσμα του αυτοματισμού, θεωρούνται το πιο κορυφαίο επίτευγμα της Πρώτης Βιομηχανικής Επανάστασης (1760 – 1840). Παρ’ όλ’ αυτά, η άλλη όψη της επιρροής της αυτοματοποίησης ήταν καταστροφική για την πλειονότητα του πληθυσμού. Κατά την διάρκεια της πιο πρόσφατης οικονομικής ύφεσης του 2008, έχουμε δει την αυτοματοποίηση των εργασιών ρουτίνας, ειδικά στους τομείς της αυτοκινητοβιομηχανίας και των κατασκευαστικών εργασιών. Τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) της Τεχνολογικής Επανάστασης, η οποία για πρώτη φορά εισήχθη ως η Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ το 2015 στο Νταβός-Κλόστερς στην Ελβετία, έχουν της ίδιες δυνατότητες να μεταμορφώσουν την κοινωνία μας προς το καλύτερο, ανάλογα με τη βραχυπρόθεσμη διαχείριση της μετάβασής μας. Η παγκόσμια ύφεση του κορονοϊού είναι επικείμενη – ενώ η οικονομία της Κύπρου προβλέπεται να συρρικνωθεί κατά 7.7% φέτος, λιγότερο πάντως από το 8.7% που είχε αρχικά προβλεφθεί, η Παγκόσμια Τράπεζα υπολογίζει ότι η παγκόσμια οικονομία θα συρρικνωθεί κατά 5.2%.

Ενώ χρησιμοποιούμε ήδη τη ρομποτική και ΤΝ σε καταστήματα λιανικής, υγειονομική περίθαλψη, στον εξοπλισμό διάθεσης βομβών, αυτόνομα αυτοκίνητα, αυτοεξυπηρετούμενα ταμεία, αυτόματη διαλογή και διαχείριση αποθήκης, αυτοματοποιημένη αποστολή και συσκευασία δεμάτων – από απολύμανση επιφανειών, περπάτημα σκύλου, παράδοση προμηθειών και αυτόνομο μηχάνημα καθαρισμού δαπέδων, τα ρομπότ συμμετέχουν στην διευκόλυνση πολλαπλών δραστηριοτήτων στις διάφορες πτυχές της καθημερινότητάς μας και θα επηρεάσουν κάθε βιομηχανία στο εγγύς μέλλον, ξεκινώντας με:

• Το PayPal έχει ενεργοποιήσει chatbots, χρησιμοποιώντας τα για χειρισμό των 65% των διαδικτυακών μηνυμάτων των πελατών στις τελευταίες δύο εβδομάδες.
• Η McDonald’s δοκιμάζει τα ρομπότ ως μάγειρες και σερβιτόρους.
• Η υγειονομική περίθαλψη της Νότιας Κορέας χρησιμοποιεί ρομπότ για τη μέτρηση της θερμοκρασίας και τη διανομή του απολυμαντικού χεριών.
• Το UiPath αναπτύσσει ρομπότ λογισμικού για την ταχύτερη επεξεργασία των αποτελεσμάτων της εξέτασης για την νόσο COVID-19.
• Η IPsoft έχει αναπτύξει την ΤΝ Aμέλια να ανταποκρίνεται σε αιτήματα σχετικά με τραπεζικές υπηρεσίες, γραφεία πληροφορικής και, πιο πρόσφατα, για ταξινόμηση αιτημάτων της πλατφόρμας AskMD για συμπτώματα του COVID-19.
• Η AMP Robotics προσφέρει στην βιομηχανία ανακύκλωσης με ρομπότ υποστήριξης στην κατάταξη και διαχείριση αποβλήτων συσκευασίας από πλαστικό και χαρτί.
• Το πρωτότυπο φορτηγό φορτίου παράδοσης της Ford Motor περιλαμβάνει το ρομπότ που παραδίδει το δέμα, από το όχημα – ακριβός στην πόρτα του παραλήπτη, στοχεύοντας να κατακτήσει μια αγορά αξίας πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων.
• Τα UVD Robots αποστέλλουν στην Ευρώπη και στην Κίνα τα ρομπότ με υπεριώδες λάμπες για σκοπούς απολύμανσης.
• Το Facebook και το Google χρησιμοποιούν ΤΝ για την κατάργηση ακατάλληλων αναρτήσεων, ενώ το YouTube έχει υλοποιήσει αυτοματοποιημένα συστήματα για επίβλεψη περιεχομένου.
• Επί του παρόντος, 26 αυτοποιημένα καταστήματα του Amazon Go είναι σε πλήρη λειτουργία, υποστηριζόμενα από την τεχνολογία των αυτόνομων αυτοκινήτων. Τα Amazon Go καταστήματα προσφέρουν την Just Walk Out Shopping υπηρεσία – μπείτε στο κατάστημα, πάρτε ότι θέλετε, και – απλώς βγείτε έξω, χωρίς την οποιαδήποτε κίνηση προς πραγματοποίηση της αγοράς, αποφεύγοντας της ουρές στα ταμεία. Η αγορά ολοκληρώνεται αυτόματα μέσω της εφαρμογής Amazon Go, χωρίς καμία συμμετοχή από την πλευρά του αγοραστή.

Όσο φουτουριστικό και αν ακούγεται, οι αναδυόμενες τεχνολογίες θα συνεχίσουν να αλλάζουν την δομή της καθημερινότητάς μας, φέρνοντας αλλαγές στις συνηθισμένες μας δραστηριότητες. Μέχρι σχετικά πρόσφατα, η ενοικίαση ενός DVD ήταν μέρος της καθημερινής μας ρουτίνας – πριν από 15 χρόνια, τα καταστήματα Blockbuster Video παρήγαγαν τεράστια κέρδη τη δεκαετία του ’80 και του ’90, με περίπου 20 εκατομμύρια ενεργά μέλη, και της μετοχές της εταιρείας να διαπραγματεύονται για σχεδόν $30 εκείνη την εποχή. Η αλλαγή, όμως, είναι αναπόφευκτη και, όταν ο τότε Δαβίδ του Γολιάθ τους, το Netflix, έκανε ένα τεράστιο βήμα μπροστά και επικεντρώθηκε στην ανάπτυξη της πλατφόρμας συνεχούς ροής βίντεο, κατάφερε να φτάσει απίστευτη αύξηση των έως και 158 εκατομμυρίων πληρωμένων συνδρομών σε περισσότερες από 190 χώρες.

Οι τακτικά επαναλαμβανόμενες εργασίες προβλέψιμου επιχειρηματικού περιβάλλοντος, όπως τον χειρισμό μηχανημάτων, ή την προετοιμασία γρήγορου φαγητού, συλλογή δεδομένων, καθώς και τα επαγγέλματα μεσαίας διαχείρισης – παραδείγματος χάρη, η τήρηση βιβλίων, επεξεργασία συναλλαγών, ανάπτυξη λογισμικού και οικονομική ανάλυση, είναι τα επαγγέλματα πιο επιδεκτικά, ή – πιο ευάλωτα προς περαιτέρω αυτοματοποίηση. Σύμφωνα με τα δεδομένα πρόβλεψης επαγγελματικής ανάπτυξης του Γραφείου Εργασιακής Στατιστικής των ΗΠΑ, συνολικά 37 θέσεις εργασίας αναμένεται να έχουν αρκετά χαμηλότερα ποσοστά απασχόλησης έως το 2028, συμπεριλαμβανομένων των χειριστών της ατμομηχανής σιδηροδρόμου, των επιθεωρητών του χώρου στάθμευσης, των επεξεργαστών κειμένου και δακτυλογράφων, των νομικών γραμματέων, των εισαγωγέων δεδομένων, των τηλεφωνητών, κ.λπ.

Οι επιχειρήσεις παγκοσμίως αντιμετωπίζουν μια επιλογή – την επιστροφή σε μια βελτιωμένη έκδοση του χθες, ή την δημιουργία του ενός βιώσιμου σχέδιο για το μέλλον. Η πανδημία έστρεψε την προσοχή στον αντίκτυπο της τεχνολογίας στην τηλεϊατρική, τη βιοτεχνολογία, την βιομηχανοποίηση, την εκπαίδευση, την παραγωγή και παράδοση τροφίμων, και πολλά άλλα. H έξυπνη αυτοματοποίηση, δηλαδή – η Ρομποτική Αυτοματοποίηση Διαδικασιών (ΡΑΔ), βρισκόταν ήδη σε σημείο καμπής προτού εμφανιστεί έξαρση της πανδημίας, επιτρέποντας στις πολλαπλές επιχειρήσεις να δημιουργήσουν εφαρμογές και λογισμικά που μιμούνται τα στοιχεία της ανθρώπινης συμπεριφοράς στο διαδίκτυο, ανοίγοντας την οικονομία στον αυτοματισμό σε μια εποχή που η πλειονότητα των επιχειρήσεων αναγκάστηκε να στραφεί σε εξ αποστάσεως εργασία.

Και, ενώ η εξέλιξη της ζήτησης και επιλογής προσωπικού έχει επιταχυνθεί εξαιτίας του κορονοϊού, αναμένεται σημαντική αναταραχή στην αγορά εργασίας. Εμείς χαιρετίζουμε την πρόοδο, και δεν την φοβόμαστε. Το ΤΝ δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ανθρώπινη δημιουργικότητα, την καινοτομία, ούτε την ενσυναίσθηση – ο σκοπός είναι η ρομποτοποίηση να αυξήσει την παραγωγικότητα των «ανθρώπινων εργαζομένων», αξιοποιώντας τα ρομπότ για εκτέλεση εργασιών που π.χ. απαιτούν επαναλαμβανόμενες κινήσεις. Επιπρόσθετα, η αυτοματοποίηση έχει συμβάλλει στην δημιουργία καινούργιων θέσεων εργασίας – για κάθε θέση που θα αντικατασταθεί με αυτοματοποίηση, θα ακολουθήσουν τρεις θέσεις οι οποίες θα εκτελούνται από ανθρώπους – παρεμπιπτόντως, στην εγκατάσταση, λειτουργία και συντήρηση των ρομπότ. Αντί να θεωρείται ως αντικατάσταση προσωπικού, η άνοδος του ΤΝ αντιπροσωπεύει την εξάλειψη του χάσματος μεταξύ της αυτοματοποίησης και της ανθρωπότητας, προβλέποντας μέχρι που μπορούμε να φτάσουμε με σωστή αξιοποίηση του «υβριδικού εργατικού δυναμικού».

Γέλενα Σούτσεβιτς

Διευθύνων Ανάπτυξης Σχέσεων Πελατών της FinExpertiza Cyprus